BPA gündelik hayatta sık sık kullandığımız gıda ve içecek ambalajları içerisinde bulunan ve de sert plastik yapısında yer alan bir kimyasal bileşendir.
BPA açılımı 2 adet fenol ve 1 adet polikarbonat molekülünün birleşmesi sayesinde oluşan Bisphenol-A şeklindedir.
BPA, günümüzde ambalaj sanayisi gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Bugün sağlık alanından endüstriyel alana ve gıda üretiminden paketlemeye kadar birçok alanda da sık görülen maddelerin başında gelmektedir.
Temel olarak BPA maddesinin sık kullanılmasının sebeplerinden birisi, gıda ve içecekleri bir epoksi yapıştırıcısı tarzında sarması olarak görülmektedir (su şişelerindeki gibi). Aslına bakılırsa, Bisphenol-A, endokrin engelleyici bir yapıya sahip olduğu için doğal hormon fonksiyonları, transferi, salgısı, üretimi ve hareketini engelleyen bir madde olarak da bilinmektedir.
Organik ve kimyasal bir bileşik olması ile birlikte içeriğinde polikarbonat barındırır.
Polikarbonat Nedir?
Polikarbonat nedir sorusuna kısaca; imalat, ambalaj, inşaat ve dekorasyon gibi sektörlerde sıklıkla kullanılan özel bir termoplastik gurubudur diyebiliriz. Polikarbonat, kolaylıkla ısıl işlemden geçirilerek, kalıplara sokulabilir ve şekil verilebilir.
BPA Zararları
Yapılan pek çok araştırma, Bisphenol-A bileşiğinin insanlar üzerinde çok büyük zararları olduğunu ortaya koymuştur. Başlıca BPA zararlarından bahsedecek olursak, kadınlarda meme kanseri riski oluşturması ve yumurtayı erken olgunlaştırması nedeni ile adet düzensizliği rahatsızlıklarının ortaya çıkması diyebiliriz. Hatta bilhassa kadınlarda kalp rahatsızlığı tehlikesini artırdığından bahsedilmektedir.
BPA'nın erkekler üzerindeki zararları ise A eşey hormonlarında değişime neden olmasıdır.
Ayrıca kanser hastalarının tedavi sırasında bu maddeye maruz kalmaları, kemoterapi tedavisi alırken tedavinin etkisinde düşüşe neden olabilmektedir. Ayrıntılı bir nokta olarak İngiltere'de gerçekleştirilen bir araştırma, BPA'nın astım oranını yükselttiğini ortaya koymuştur.
BPA Free Ne Demek?
BPA maddesinin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin ortaya çıkmasının ardından çoğu firma üretimde bu maddeyi kullanmama kararı almış ve ürünlerinin üzerine BPA free yazısı eklemiştir. BPA free ne demek, BPA içermez ne anlama geliyor, derseniz kısaca sağlığa zararlı BPA maddesini yani Bisphenol-A kimyasal bileşenini içermeyen ürünlerin üzerinde bunu belirten ifadedir diyebiliriz.
Birçok kullanıcı Bisphenol-A içeriği bulunan ürünleri gündelik hayatında, mutfağında ve beslenmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Fakat günümüzde sayısı artan bilinçli tüketiciler, BPA içermeyen yani paket üzerinde “BPA Free” yazan ambalajları tercih etmektedir.
Evinizde BPA'lı ürünler varsa, olumsuz etkilerinden korunmak için özellikle plastik içeren gıdaları mikrodalgada ısıtmamak, bulaşık makinesinde yıkamamak ve sert deterjan ile yıkamaktan kaçınmak gibi noktalara dikkat edebilirsiniz.
Anne karnındaki bebekler ve çocuklar için bileşiğin etkileri daha yoğun bir şekilde ortaya çıkarken, özellikle çocuklarınız için bu maddenin bulunduğu her üründen kaçınmanız önemlidir.
BPA Nelerde Bulunur?
BPA nelerde bulunur, hangi ürünler BPA içerir diye aklınızdan geçiriyorsanız; plastik olan her ürün içerisinde bu maddeyi barındırabilir diyebiliriz. Mutfaklarda bulunan plastik kaplardan, emzik, biberon gibi bebek ürünlerine kadar pek çok plastik içeren üründe vardır. Kullanacağınız bir ürünün BPA içermediğinden emin olmak istiyorsunuz ürünün üzerinde "BPA Free" ya da "BPA İçermez" yazısının bulunduğundan emin oldun.
BPA maddesini içermeyen ürünler bu maddeyi içeren ürünlere göre daha kıırılgan, daha zayıf oluyorlar. Üreticiler BPA'yı ürünlerin dayanıklılığını artırmak için kullanıyor.
Uzmanlara göre insanların genellikle Bisphenol-A bileşiğini paketlenmiş gıda ve içeceklerin üzerinden aldığı belirtiliyor. Bileşik içerisinde polikarbonat plastikleri yer almakta ve bu plastikler özellikle yüksek sıvılar, asidik sıvılar içeren bileşikler veya sert deterjanlar ile temizlenebilen parçalardır.
Kanada Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından yapılan açıklamada ise paketlenmiş soda içerisinde düşük ancak ölçülebilir oranda Bisphenol-A bulunduğu tespit edilmiştir. Özellikle bu madde, gıda ürünleri ile metal arasındaki temasın kesilmesi için gıda ve içecek paketlerinin iç yüzeyinde bulunmaktadır. Ayrıca farklı bir çalışmada da polikarbonat içeriği bulunan şişeler kullanılarak su tüketildiğinde, bileşiğin 2-3 kat yüksek düzey gösterdiği ifade edilmektedir. Bu bağlamda da benzer şekilde bebeklerde biberon ile beslenme yerine emzirme tercih edilmesi Bisphenol-A seviyelerini düşürmektedir.